روزنامه جهان صنعت
1397/01/27
اینستاگرام محلی برای ایجاد سلبریتی‌ها؛
صبا رضایی- یکی از شبکه‌های مجازی پرطرفدار در میان کاربران اینترنتی، اینستاگرام است به طوری که پس از رواج این شبکه مجازی، بسیاری از کاربران فیس‌بوک به این شبکه مجازی مهاجرت کردند و بازدید از فیس‌بوک به شدت کاهش یافت به طوری که مارک زاکر برگ اینستاگرام را به قیمت یک میلیارد دلارخریداری کرد.اینستاگرام 700 میلیون نفر کاربر فعال دارد
از سویی دیگر یکی از شبکه‌های اجتماعی که به شدت جامعه‌شناسان و روانشناسان را نگران کرده است همین اینستاگرام است. گرفتن سلفی‌های متعدد و انتشار عکس در شرایط مختلف از سوی کاربران می‌تواند اختلالی به نام خودشیفتگی را موجب شود. حتی سلفی گرفتن به تنهایی خود ایجاد اختلالات روانی بسیاری می‌کند. اینستاگرام مدتی است خدماتی افزوده به نام استوری، به نحوی که کاربران این شبکه مجازی می‌توانند عکس‌های خود را در حالت‌های مختلف به مدت 24 ساعت در استوری که قسمت بالای اینستاگرام قرار می‌گیرد با دنبال‌کنندگان یا همان فالوئرهای خود به اشتراک بگذارند. این امر موجب شده بسیاری از کاربران اینستاگرام به طرز اعتیاد‌آوری اقدام به انتشار عکس‌های خود در شرایط مختلف شبانه‌روز در این شبکه مجازی کنند. از دید روانشناسی انسان‌ها نیاز به دیده شدن از سوی عزیزان و اقوام خود دارند اما چه تعداد از فالوئرهای ما در اینستاگرام اقوام، دوستان و عزیزان‌مان هستند؟ به راستی فعالیت‌های ما در شبانه‌روز، اینکه نیمه‌شب دچار افسردگی شدیم، صبح زود متوجه شدیم سرما خورده‌ایم و شب‌هنگام تصادف شدیدی داشتیم تا چه حد برای کاربران اینستاگرام اهمیت دارد؟ به نظر می‌رسد انتشار این گونه عکس‌ها موجب میشود کاربران معروف شده و در اینستاگرام به کاربری محبوب و حتی سلبریتی تبدیل شوند. بسیاری از این کاربران نیز از شهرت و محبوبیت خود برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارهای اینستاگرامی استفاده می‌کنند، تبلیغات، فروش محصولات مختلف و شرط‌بندی از جمله این فعالیت‌ها هستند. ایجاد کمپین‌های مختلف نیز از دیگر اقداماتی است که کاربران این شبکه مجازی به آن می‌پردازند و به راستی در فرهنگ‌سازی یا ایجاد ضد‌فرهنگ‌ها موثر واقع می‌شوند. اگرچه نیاز به نظارت بر کسب‌و‌کارهای اینترنتی در اینستاگرام احساس میشود اما تمامی این کسبوکارها منفی نیستند و این شبکه مجازی در تبلیغات و معرفی کسب‌و‌کارهای قانونی و مجاز کشور نیز بسیار موثر و مفید عمل کرده است. از سویی دیگر یکی از دلایل پرطرفدار بودن این شبکه مجازی تبدیل کاربران عادی به سلبریتی‌های پرطرفدار است که تنها خصلت آنها فعال بودن در اینستاگرام و آگاهی از نحوه اثرگذاری روی مخاطبان آن است. با اینکه انجمن سلطنتی بریتانیا گزارشی منتشر کرده که اینستاگرام در کاربران خود ایجاد خودشیفتگی می‌کند اما بسیاری از روانشناسان بر این باورند که اگر کاربران این شبکه مجازی خودشیفته هستند مقصر اینستاگرام نیست بلکه این شبکه مجازی تنها وسیله‌ای برای نمایش خودشیفتگی آنها بوده و علت اصلی در جای دیگری است.
اثرات مخرب و مثبت اینستاگرام
به عقیده کارشناسان اینستاگرام می‌تواند اثرات مخرب و مثبت بسیاری به همراه داشته باشد که البته این امر بستگی به نحوه استفاده و سواد رسانه‌ای کاربران دارد.
سید علیرضا آل‌داوود، پژوهشگر ارشد فضای مجازی و رسانه در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: به طور کلی شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به دلیل دارا بودن سرمایه‌های اجتماعی در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از مزایای شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و اینستاگرام نسبت به پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام دوجانبه و تعاملی بودن خدمات آنها به شمار می‌رود.
او افزود: شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کاربر‌محور هستند و کاربران می‌توانند در آنها محتوا تولید کنند در صورتی که به عنوان نمونه محتوای کانال‌های پیام‌رسان‌ها مانند تلگرام تنها از سوی مدیر این کانال‌ها ایجاد می‌شوند.
آل‌داوود درباره دیگر ویژگی‌های اینستاگرام اظهار کرد: در این شبکه مجازی به آسانی می‌توان با ذائقه‌سنجی و بررسی سلیقه‌ها و علاقه‌های کاربران، اطلاعات مورد‌پسند آنها را ارائه داد. فیس‌بوک نیز همین ویژگی را داراست اما با ظهور اینستاگرام، بسیاری از کاربران فیس‌بوک به مشتریان همیشگی اینستاگرام تبدیل شدند و با کوچ آنها به این شبکه مجازی، مدیر فیس‌بوک اینستاگرام را خریداری کرد.
خطرناک‌ترین شبکه مجازی
او با اشاره به تحقیقات انجمن سلطنتی بریتانیا درباره اینستاگرام بیان کرد: این انجمن با تحقیقاتی که در سال 2017 ارائه داده است نتیجه‌گیری کرده که اینستاگرام خطرناک‌ترین شبکه مجازی به لحاظ ایجاد اختلال در میان جوانان به شمار می‌رود.
این پژوهشگر ارشد فضای مجازی و رسانه درباره کسب‌و‌کارهای اینستاگرامی گفت: کسب‌و‌کارهای بسیاری در اینستاگرام ایجاد شده‌اند اما چه کسی بر آنها نظارت می‌کند؟ تابع چه قوانینی فعالیت می‌کنند و چند درصد از این کسبوکارها قانونی هستند؟ بسیاری از کسب‌و‌کارهای اینستاگرامی قاچاق بوده و به صورت قاچاقی به عرضه انواع دارو، مواد غذایی و آرایشی می‌پردازند که ممکن است تقلبی یا مضر باشند. همچنین کسب‌و‌کارهایی مانند انواع شرط‌بندی‌ها و قمارها در این شبکه مجازی ایجاد شده‌اند.
او درباره دلایل تاثیرگذاری زیاد اینستاگرام نسبت به دیگر شبکه‌های مجازی عنوان کرد: اینستاگرام تصویر‌محور بوده و هر تصویر معادل با هزار کلمه معنا‌سازی می‌کند و تا 40 سال در ذهن بینندگان باقی می‌ماند در صورتی که دیگر شبکه‌های مجازی مانند فیس‌بوک متن‌محور هستند اما امکان انتشار تصویر و ویدئو نیز در آنها وجود دارد.
آل‌داوود افزود: شاهد فعالیت گسترده سلبریتی‌ها در اینستاگرام هستیم و به طور کلی این شبکه مجازی سلبریتی‌های بسیاری ایجاد کرده است که از افراد عادی جامعه هستند.
سندرم شخصیت خودشیفته
او تاکید کرد: اینستاگرام موجب ایجاد سندرمی به نام شخصیت خودشیفته میشود که در دراز‌مدت می‌تواند اختلالات خلقی دوقطبی را به همراه داشته باشد. این شبکه مجازی با تغییر ذائقه کاربران می‌تواند موارد ارزشمند را بی‌ارزش کرده و مسایل با‌ارزش را به اموری پیش پا افتاده تبدیل کند.
آل‌داوود درباره دلایل تاثیرات منفی اینستاگرام بیان کرد: متاسفانه سواد رسانه‌ای مردم و سلبریتی‌های کشورمان اندک بوده و به همین دلیل موجب ایجاد تاثیرات منفی روی کاربران و جامعه میشود. یکی از مشکلات این شبکه مجازی نمایش دادن اختلافات طبقاتی است. این در حالی است که اینستاگرام 24 میلیون کاربر در ایران دارد.
او با اشاره به تاثیرات مخربی که در صورت استفاده نادرست اینستاگرام می‌تواند به همراه داشته باشد اظهار کرد: یکی از کاربران چینی صفحه‌ای ایجاد کرد و به دنبال‌کنندگان خود گفت که اگر تعداد فالوئرها به یک میلیون نفر برسد خودکشی می‌کند. فالوئرها به یک میلیون نفر رسید و این کاربر به صورت زنده در استوری از صحنه خودکشی خود فیلم گرفت و در این شبکه مجازی منتشر کرد.
اثرات مثبت و فرهنگ‌سازی‌های مناسب اینستاگرام
آل‌داوود با اشاره به اینکه اینستاگرام می‌تواند تاثیرات بسیار مثبت و فرهنگ‌سازی‌های مناسب را نیز به همراه داشته باشد بیان کرد: کمپین‌های بسیار مثبتی را از سوی کاربران با‌سواد و آگاه در این شبکه مجازی شاهد هستیم؛ کمپین زباله نریزیم، چالش یادگاری ننوشتن روی درختان و ابنیه تاریخی یا کاربرانی که فیلم‌ها و عکس‌هایی از تخریب‌های میراث فرهنگی را به نمایش گذاشته و برای مرمت این آثار درخواست کمک می‌کنند.
ارتباط خودشیفتگی با شبکه‌های مجازی قطعی نیست
پژوهش‌های متعددی ادعا می‌کنند که میان افزایش خودشیفتگی و فراگیری رسانه‌های اجتماعی رابطه مستقیمی یافته‌اند. پژوهشگرها رفتارهایی ازجمله تلاش در جذب فالوئرهای بیشتر، تمایل به درمیان‌گذاشتن چیزهایی از زندگی خود با فالوئرها و نیز تقید به ارائه تصویری مثبت در تمامی اوقات را به‌عنوان نمونه‌هایی از جلوه‌های خودشیفتگی در رسانه‌های اجتماعی برمی‌شمارند. به‌علاوه، پژوهشگرها رابطه مستقیمی بین تعداد دوستان فیس‌بوکی افراد با شدت ابتلای آنها به دسته‌ای از خصلت‌های مخرب اجتماعی یافته‌اند، خصلت‌هایی که معمولا مرتبط با خودشیفتگی قلمداد می‌شوند. با این‌حال، کیاران مک‌ماهون، روانشناس و رییس موسسه سایبر سیکیوریتی، معتقد است ارتباط بین خودشیفتگی و رسانه‌های اجتماعی آن‌قدرها هم سرراست و قطعی نیست. او در این‌باره گفت: دانشگاهیان معمولا بر سر داده‌ها و شیوه سنجش آنها بحث دارند. در کل، خودشیفتگی رشد یافته و استفاده از رسانه‌های اجتماعی نیز رشد داشته است. با وجود این، همبستگی بین این دو چندان قطعی و روشن نیست. مک ماهون افزود: محتمل است که آنچه در قالب رسانه‌های اجتماعی بازتاب می‌یابد رشد خودشیفتگی در بستر گسترده‌تر فرهنگی غرب باشد. رواج رسانه‌های اجتماعی در چنین حدی مستلزم این است که قبل از آن خودشیفتگی ریشه دوانیده باشد. لوسی کلاید نیز به‌عنوان مشاور و روان‌درمانگر، بر این باور است که تمایلات خودشیفتگی در همه افراد وجود دارد و اینکه امروزه این‌گونه خصلت‌ها بیشتر قابل‌لمس شده از آنجا ناشی میشود که رسانه‌های اجتماعی رایج و همه‌گیر شده‌اند. کلاید در این‌باره اظهار کرد: به‌نظر من رسانه‌های اجتماعی مسبب اختلالات شخصیت نیستند، بلکه امکان ظهور و تجلی آنها را فراهم می‌کنند. اگر کسی خودشیفته باشد، می‌خواهد بازتاب‌های مثبتی از خود نشان دهد. او جهان را به دید آینه می‌نگرد و دائما به‌دنبال تصدیق‌شدن است.
سخن آخر
چه بخواهیم و چه با آن مخالف باشیم اینستاگرام طرفداران بسیاری در ایران دارد. فیلترینگ نیز راهکار مناسبی نیست، چنانکه شاهد بوده‌ایم تاثیری در استفاده کاربران از فیس‌بوک و توئیتر نداشته است. راهکار اساسی در نظارت بر کسب‌و‌کارهای اینستاگرامی و افزایش سواد رسانه‌ای کاربران اینترنتی کشورمان است.
سایر اخبار این روزنامه
گفت‌وگوی تلفنی بوریس جانسون با ظریف درباره حمله موشکی به سوریه
نامه کانون کارگردانان سینماى ایران به رییس‌جمهور برای برداشتن موانع خروج جعفر پناهی؛
ابلاغ بخشنامه دستمزد سال 97 کارگران
تدوین نظام ارزی جدید
ده ها میلیارد دلار حیف و میل شد
تهدید ترامپ به حمله دوباره
اینستاگرام محلی برای ایجاد سلبریتی‌ها؛
۹۰ درصد کار بازخوانی جعبه‌‌سیاه ATR یاسوج انجام شد؛
مرتضوی را خودش آزاد کرد!
مرتضوی را شهردار تهران کنید!
راهکارهای 10 گانه بخش خصوصی برای رونق تولید داخلی؛
پوتین آماده همکاری برای تضمین امنیت خاورمیانه
«جهان صنعت» از چالش‌های ادامه‌دار صنعت کشور گزارش می‌دهد:
رفتار دوگانه دولت در بی‌اطلاعی مجلس؛
ارزیابی سیاست ارزی جدید
بحران بی‌اعتمادی
اقتصاد را سانسور نکنیم
اخبار ضد‌و‌نقیض درباره حمله به یک پایگاه نظامی در حلب
افزایش دستمزد؛ افزایش بیکاری؟
روحانی در گفت‌وگوی تلفنی با رییس‌جمهور روسیه:
اقتصاد را سانسور نکنیم
